Abstract:
Ubu bushakashatsi bugamije kugaragaza uruhare rw'Ibiganiro Mpaka mu Kuzamura Imivugire
Iboneye y‟Ururimi rw‟Ikinyarwanda mu Mashuri Yisumbuye. Bwakorewe muri GS Bisika, ikigo
giherereye mu Murenge wa Rukomo, Akarere ka Gicumbi. Bwibanda ku kureba niba koko
ibiganiro mpaka ari nzira y‟imyigishirize itanga umusaruro mu gufasha abanyeshuri kuvuga no
gukoresha Ikinyarwanda mu buryo buhamye, bwubahirije amategeko n‟amahame y‟imivugire
nyayo. Intego nyamukuru zari: (1) Gusesengura uko abarimu n‟abanyeshuri baha agaciro no
guha umwanya imyigishirize ishingiye ku biganiro mpaka; (2) Kugaragaza uruhare rw‟ibiganiro
mpaka mu guteza imbere imivugire iboneye y‟Ikinyarwanda; na (3) Kwerekana uko ibiganiro
mpaka bifasha abanyeshuri kongera ubumenyi n‟ubushobozi mu ikoreshwa ryiza
ry‟Ikinyarwanda mu myigire n‟imyigishirize.
Mu ikusanyamakuru hakoreshejwe itonde ry‟ibibazo byanditse ku rupapuro n‟iganirabaza. Mu
gusesengura aya makuru,hakoreshejwe isesengura ry‟imibare (SPSS) n‟uburyo nyabitekerezo.
Byagaragaye ko ibiganiro mpaka bifasha cyane mu gutuma abanyeshuri batinyuka kuvuga mu
ruhame, bagira ubushobozi bwo gutekereza ku bibazo bitandukanye, kwigira ku bandi no
gukoresha amagambo y‟Ikinyarwanda mu buryo buboneye.
Ibyavuye mu bushakashatsi byagaragaje ko nyuma yo kwigishwa hifashishijwe ibiganiro mpaka,
abanyeshuri bagize impinduka zigaragara mu myigire no mu mivugire, barushaho kwirinda
ivangandimi, kongera amagambo y‟Ikinyarwanda no gusobanura ibitekerezo mu Kinyarwanda
cy‟umwimerere. Abarezi na bo bemeje ko ubu buryo bw‟imyigishirize bushishikariza
umunyeshuri gutanga ibitekerezo no kwigira ku bandi.
Umwanzuro ni uko ibiganiro mpaka ari uburyo bwiza kandi bufatika mu guteza imbere
imivugire iboneye y‟Ikinyarwanda. Bityo, hakenewe ko abashinzwe uburezi bashyira imbaraga mu kubyinjiza mu nteganyanyigisho no gukangurira abarimu kubikoresha kenshi. Ibi bizafasha kurinda ururimi rw‟Ikinyarwanda, kuruteza imbere no gukumira ikoreshwa ry‟amagambo avanze ritajyanye n‟umuco.